بیماری وبا؛ ازعلائم تا درمان
سالانه 95000 مرگ درجهان بر اثر وبا اتفاق می افتد. این اتفاق در دنیای پیشرفته امروزی شاید دور از باور باشد. همین موضوع سبب شده تا بسیاری افراد نسبت به خطرات وبا بی توجه شوند. در کشور ایران نیز هر سال دربرخی فصل‌ها با شیوع وبا مواجه می‌شویم. بنابراین آگاه بودن از این بیماری بسیار واجب است.
مجله پزشکی این مقاله را به وبا اختصاص داده است. تا فرصتی باشد که تمام اطلاعات مورد نیاز را با شما به اشتراک بگذارد. این چند صفحه از منابع معتبر نوشته شده و از فیلترهای علمی کافی متخصصین عبور کرده است. به همین دلیل می‌توان گفت که یک منبع مطالعاتی کامل است. در پایان اساسی‌ترین سؤالات در خصوص بیماری وبا جمع آوری شده است. وبا را با مجله پزشکی بشناسید تا بروشور کامل دیگری را در دستتان قرار دهد.
بیماری وبا چیست؟
وبا یک بیماری عفونی است. عامل بروز وبا یک باکتری به نام ویبریوکلرا است. حضور این باکتری در روده سبب بروز عفونت می‌شود. این بیماری تنها در انسان ها بیماری زایی دارد. احتمال ابتلا به وبا در مکان‌هایی که فاقد سیستم تصفیه آب مناسب هستند بالاتر است. همچنین ساکنین نقاط پرجمعیت با بهداشت ضعیف، محدوده‌های جنگ زده و قحطی زده، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
علائم میکروب وبا چیست؟
وبا در اغلب موارد با نشانه‌های خفیف ظاهر می‌شود. اما بطور متوسط از هر 10 نفر، یک نفر علائم شدید بیماری وبا را تجربه میکند. راه تشخیص خانگی بیماری وبا، توجه به نشانه‌های بروز آن است. مهم‌ترین علائم ابتلا به وبا عبارت است از:
- اسهال شدید آبکی و بد بو با دفعات بسیار زیاد
- استفراغ بدون احساس حالت تهوع
- احساس پر بودن شکم
- گرفتگی و اسپاسم ماهیچه‌های ساق پا
- احساس عطش و تشنگی فراوان
- بی قراری
- ضربان قلب سریع
- فشار خون پایین
مریضی وبا چه عوارض دارد؟
آب بدن بیمارانی که به وبا شدید مبتلا می‌شوند، بسیار کم خواهد شد. این موضوع احتمال نارسایی کلیه‌ها را افزایش می‌دهد. در صورت عدم تأمین آب بدن، این بیماران در مدت زمان کمی بعد از اولین اسهال شدید، در معرض شوک، کما و حتی مرگ قرار خواهند داشت. اما اگر بیمار در زمان مناسب درمان شود، معمولاً بدون عواقب طولانی مدت، بهبود می‌یابند.
میکروب وبا از چه طریقی منتقل می‌شود؟
وبا یک بیماری واگیردار است. انتقال بیماری از طریق مواد خوراکی و آب آلوده به مدفوع انسان اتفاق می افتد. زیرا اسهال و استفراغ دفع شده بیماران مبتلا به وبا، حاوی مقادیر زیادی میکروب عفونی Vibrio cholerae است. زمانی که باکتری به غذا، سبزیجات یا آب وارد شود، در صورت خورده شدن، بیماری به افراد دیگر منتقل می‌شود. لازم به ذکر است که وبا از راه هوا یا از طریق تماس اتفاقی با فرد بیمار منتقل نمی‌شود. از این لحاظ جای نگرانی وجود ندارد.
چه کسانی در معرض ابتلا به وبا قرار دارند؟
در بسیاری از نقاط جهان وبا کنترل شده است. اما هنوز هم این بیماری برای کسانی که در بخشی از آسیا، آفریقا و سایر مناطق پرجمعیت و با وضعیت بهداشت پایین زندگی می‌کنند، یک تهدید محسوب می‌شود. ساکنان این مناطق بیش از سایرین در معرض ابتلا به وبا هستند. فاکتورهای زیر می‌تواند خطر مبتلا شدن به وبا را افزایش دهد:
- ضعف بهداشت عمومی
- فقدان شبکه مناسب تصفیه آب و فاضلاب
- سکونت در مناطق پرجمعیت
- مصرف آب ناسالم و رژیم غذایی نامناسب در زمان شیوع وبا
- زندگی در فضاهای قحطی زده و جنگ زده
- قرار گرفتن در معرض افراد مبتلا بدون رعایت نکات بهداشتی
- عدم توجه به نکات مراقبتی و بهداشت فردی را در زمان اپیدمی
وبا در چه فصلی شیوع بیشتر دارد؟
وبا بیشتر در مناطق گرم و مرطوب و بخصوص در فصلهای گرم سال شایع می‌شود. این به آن معنا نیست که امکان ابتلا به بیماری در فصول سرد وجود ندارد. موارد زیادی از ابتلا به وبا در فصلهای سرد سال نیز تاکنون مشاهده شده است. اما ظهور بیماری به شکل اپیدمی معمولاً در فصلهای گرم اتفاق می افتد.
بیماری وبا کدام قسمت بدن را درگیر میکند؟
باکتری ویبریوکلرا پس از ورود به بدن، به روده می‌رود و سبب عفونت روده می‌شود. در نتیجه در دستگاه گوارش بدن اختلال ایجاد میکند. این اختلال سبب دفع شدید آب بدن از طریق استفراغ و اسهال شدید می‌شود.
وبا چگونه توسط پزشک تشخیص و درمان می‌شود؟
اگر چه وبا می‌تواند خطرناک باشد، اما در صورت مراجعه به موقع به پزشک، به راحتی قابل درمان است. تشخیص وبا توسط پزشک با معاینه و تجویز آزمایش مدفوع انجام می‌شود. سپس برای درمان به سرعت اقدام خواهد شد. هدف مهم از تجویز راه‌های درمانی وبا، هیدراته نگه داشتن بدن و بازگرداندن آب از دست رفته است. روش‌های زیر راه‌های درمان پزشکی بیماری وبا هستند:
- تأمین آب بدن با محلول ا آر اس یا نمک rehydration خوراکی
- استفاده از سرم های درون رگی
- تجویز آنتی بیوتیک ها
- مکمل‌های حاوی روی
رژیم غذایی مناسب بیماران مبتلا به وبا چیست؟
داشتن رژیم غذایی مناسب در تسریع بهبودی وبا بسیار مؤثر است. در تغذیه تأمین آب از دست رفته بدن بیمار بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل خوردن مایعات مثل آب، نوشابه، شربت آلوئه ورا و لیمو بسیار مؤثر است. مصرف بیش از حد مایعات در یک زمان می‌تواند باعث استفراغ شود، بنابراین فقط مقداری از آن بصورت جرعه جرعه نوشیده شود. این کار در بازه‌های زمانی کوتاه تکرار شود. جدول زیر رژیم غذایی پیشنهادی برای فرد مبتلا به وبا است.
چه مراقبت‌هایی باید از بیمار مبتلا به وبا انجام داد؟
مراقبت از بیمار مبتلا به وبا اهمیت بالایی دارد. کیفیت مراقبت در حین بیماری وبا می‌تواند دوره بیماری را کوتاه یا طولانی کند. همچنین در کاهش عوارض آن بسیار مؤثر است. مهم‌ترین کارهایی که برای مراقبت از بیمار مبتلا به وبا باید انجام شود در زیر فهرست شده است:
- توجه به مصرف به موقع داروهای تجویزشده توسط پزشک
- مراجعه در بازه‌های زمانی مشخص شده به پزشک جهت بررسی فرایند بهبودی
- درنظر گرفتن رژیم غذایی مناسب برای بیمار
- ایجاد محیط آرام و راحت برای استراحت بیمار
- رعایت نکات بهداشتی در هنگام مراقبت از بیمار
راه‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری وبا کدام است؟
آلوده نشدن محیط اطراف بخصوص آب و غذا با مدفوع انسانی، مهم‌ترین کار برای پیشگیری و مقابله با از شیوع وبا است. لازم است دفع مدفوع به گونه‌ای باشد که احتمال آلودگی محیط اطراف به صفر برسد. رعایت نکات زیر در پیشگیری از انتقال بیماری وبا بسیار مهم است:
- جوشاندن آب در زمان شیوع اپیدمی وبا
- اطمینان از پاکسازی و ضدعفونی سرویس بهداشتی پس از استفاده بیمار
- پختن کامل غذا
- عدم استفاده از مواد غذایی لبنی و غیر بهداشتی
- پرهیز از استفاده از مواد غذایی نیمه پخت یا خام
- دوری از نوشیدن آبهای مشکوک مثل شیرآب های پارک و..
- پرهیز از مصرف سبزیجات و میوه‌های خام
- دوری از خوردن ماهی نیم پخت و غذاهای دریایی در زمان شیوع بیماری
- استفاده نکردن از استخر در زمان شیوع بیماری و شنا در آبهای آلوده
- نگهداری مواد غذایی در ظروف مناسب بطوری که در معرض آلودگی با حشرات و مگس نباشد
- دفع بهداشتی زباله‌ها و قرار دادن آنها در کیسه‌های مناسب
- شستن دست‌ها پس از دست زدن به هرچیزی که ممکن است آلوده باشد.
درصورت ابتلا به وبا لازم است به چه پزشکی مراجعه شود؟
بهتر است با مشاهده اولین نشانه‌های بیماری وبا به پزشک مراجعه شود. بخصوص زمانی که بیماری شیوع دارد یا فرد به بیماری وبا شک دارد، لازم است سریع اقدام شود. برای تشخیص و درمان وبا مراجعه به پزشک فوق تخصص گوارش، متخصص داخلی یا متخصص عفونی، انتخاب‌های درستی هستند.
ابتلا به وبا چقدر طول می‌کشد؟
دوره نهفتگی بیماری معمولاً بین 1 تا 3 روز است. پس از این مدت علائم بیماری ظاهر می‌شود. مدت زمان بیماری وبا به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما معمولاً 5 تا یک هفته طول می‌کشد. در این بازه بیمار می‌تواند ناقل باشد. اما پس از بهبودی کامل، امکان انتقال وبا نیز از بین می‌رود. مهم‌ترین فاکتورهایی که طول ابتلا به وبا را تعیین میکند عبارت است از:
- شدت بیماری
- زمان مراجعه به پزشک برای درمان
- کیفیت مراقبت از بیمار
- وضعیت رژیم غذایی بیمار
آیا بیماری وبا خطرناک است؟
پاسخ به این سوال مثبت است. زیرا بیماری وبا سبب از دست رفتن آب بدن می‌شود. این موضوع خون را غلیظ میکند. در بیمارانی که علائم شدید دارند، ظرف چند ساعت ممکن است بیمار به کما برود یا تشنج کند. در صورت ادامه این شرایط و عدم درمان، مرگ بیمار اتفاق می افتد.
بله، در صورت مراجعه به موقع به پزشک این بیماری به راحتی قابل کنترل و درمان خواهد بود.
بله، حیوانات آبزی و به ویژه صدف می‌توانند ناقل بیماری وبا باشند. اما وبا یک بیماری مختص انسان است. یعنی فقط در انسان بیماری زایی دارد.
بله، Vaxchora یک واکسن خوراکی تک دوز مورد تأیید FDA در ایالات متحده برای استفاده در افراد 2 تا 64 ساله است. باید حداقل 10 روز قبل از سفر به منطقه‌ای که سرایت فعال وبا دارد مصرف شود.
کپسول گیاهی کبد چرب موثرترین داروی گیاهی بدون عوارض برای درمان و بهبود کبد چرب و بیماری‌های کبدی است.
