وقتی که مادر بودن لذت بخش نیست...
حتی پدر ها هم در معرض ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند. شوکی که ورود یک موجود کوچک و ظریف به آرامش یک خانواده وارد میکند روحیات پدر و مادر را تحت تأثیر قرار خواهد داد. طبیعی است که در چنین شرایطی نه تنها مادر بلکه پدر نوزاد هم در معرض افسردگی قرار بگیرد.
اما مهم است که افسردگی پس از زایمان را با اختلالات خلقی طبیعی اشتباه نگیرید. آشنایی کامل با چیستیِ افسردگی پس از زایمان در وهله اول به شما در شناسایی کمک خواهد کرد. مجله پزشکی با جمع آوری اطلاعات این مقاله ابتدا در پیشگیری و سپس تشخیص درست و درمان افسردگی پس از زایمان همراه شما خواهد بود. هر آنچه برای لذت بردن از مادر بودن و فاصله از تجربه افسردگی پس از زایمانن نیاز دارید در این مقاله به شما ارائه شده است.
افسردگی پس از زایمان چیست؟
افسردگی پس از زایمان معمولا یک ماه بعد از زایمان به سراغ مادر یا پدر می‌آید. البته ممکن است این مشکل کمی زودتر یا دیرتر هم خود را بروز دهد. افسردگی پس از زایمان مانند تمام افسردگی ها نیاز به مداخلات تخصصی دارد. مانند تمام اختلالات دیگر هیچ فرد غیر متخصصی حق اظهار نظر در رابطه با آن را ندارد. زیرا تشخیص افسردگی پس از زایمان از بیبی بلوز، با وجود علائم مشابه، تنها توسط متخصص امکان پذیر است.
احساسات یک مادر با افسردگی پس از زایمان چگونه است؟
افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان احساسات متفاوت و متناقضی را تجربه می کند. این احساسات به شرایط زندگی، دلایل ابتلا به افسردگی و مسائل دیگر وابسته است. مادران نیز می توانند دلایل گوناگونی را برای احساسات متفاوتی پیدا کنند. با خواندن این لیست، شایع ترین احساساتی که یک مادر مبتلا به افسردگی پس از زایمان دارد را میشناسید:
- احساس گناه: دلایل گوناگونی میتواند باعث ایجاد این حس شوند. این احساس گناه می تواند ناشی از ابتلای نوزاد یا کودک به یک بیماری باشد. همچنین نظرات منفی دیگران در مورد مادر بودن او و تفکرات شخصی والد میتواند این حس را تشدید کند.
- اضطراب و استرس: تنش های دائمی میتواند یکی از دلایل ابتلا به افسردگی باشد. نگرانی دائم خود یکی از دلایل ابتلا به افسردگی است. بیماری ها و اتفاقات دور از ذهن هم میتواند این مادران را دچار تنش کند.
- احساس پوچی: والدینی که بارداری ناخواسته بارداری ناخواسته داشته اند، بیشتر این حس را تجربه میکنند. وفقه ای که بعد از تولد بین کار یا تحصیل مادر میافتاد. یا حتی دور شدن او از محیط حرفه ای، میتواند احساس پوچی و نا امیدی پس از زایمان در مادر ایجاد کند.
علت افسردگی پس از زایمان چیست؟
تمامی نوزادان حتی با حداکثر وزن نیز ابعاد کوچکی دارند. اما همین موجودات کوچک تحولات زیادی در زندگی پدر و مادر خود به وجود می آورند. تغییر ناگهانی در سبک زندگی بعد از زایمان و حضور نوزاد در خانواده عامل مهمی در بروز افسردگی است.نگهداری از کودک و نا آرامی های او ممکن است منجر به بیخوابی والدین شود و حتی سبب تغییر در روابط زناشویی پدر و مادر شود.
علاوه بر این تحولات عوامل زیادی باعث ایجاد افسردگی پس از زایمان در والدین میشود. یک علت به تنهابی و یا چندین علت به صورت همزمان میتوانند منجر به افسردگی پس از زایمان شوند. مهمترین علل و عوامل بروز افسردگی پس از زایمان عبارتند از:
- ژنتیک
- تغییرات هورمونی
- تغییر ناگهانی در سبک زندگی
- بی خوابی
- بیمار بودن نوزاد
- تغییر در روابط زناشویی
- اضطراب های ناشی از تولد فرزند
- تغییر در وضعیت اندام ها
- نداشتن وقت آزاد
پیشگیری از افسردگی پس از زایمان
راهکار های پیشنهادی مجله پزشکی برای پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان به شرح زیر است. میتوانید تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید و راه حل هایی برای تفقویت روحیه به سایرین پیشنهاد دهید و درباره تاثیر گذاری آن ها از متخصصین مجله پزشکی راهنمایی بگیرید.
- اجازه ندهید حضور نوزاد در خانواده شما را شگفت زده کند: با توجه به اینکه تغییر ناگهانی در سبک زندگی عامل مهمی در بروز افسردگی پس از زایمان است، بهتر است در درجه اول پس از پذیرش مسئولیت ها و سختی های فرزند آوری با دیدی واقع بینانه و آگاهانه اقدام به بارداری کنید. برنامه ریزی برای شرایط پس از تولد نوزاد، به میزان زیادی تغییرات در سبک زندگی را کنترل خواهد کرد. بنابراین به اندازه کافی خود را آماده پذیرایی از نوزاد تازه متولد شده کنید تا از اضطراب و نگرانی مصون بمانید.
۲.در کلاس های مربوط به دوره بارداری شرکت کنید: این کلاس ها علاوه بر جنبه آموزشی، محیط دوست یابی خوبی هستند. قطعا داشتن یک دوست با احساسات و تجربیات مشابه در تقویت روحیه شما مؤثر خواهد بود. میتوانید در کنار آموزش و کسب آمادگی برای زایمان با کسانی که قرار است به زودی مادر شوند ارتباط برقرار کنید و از این طریق هم صحبتی با درک متقابل داشته باشید.
۳.با روند طبیعی رشد نوزاد آشنا شوید: در مورد هفته های ابتدایی زندگی نوزاد تحقیق کنید. به خصوص اگر تجربه اول والد شدن شما باشد. قطعا یک کودک با جیغ های بلند کل محیط زندگی شما را تحت تاثیر قرار میدهد و کوچکترین رفتار های او شما را سرشاز از خوشحالی و یا نگرانی میکند. تسلط به روند رشد نوزاد تا حد زیادی از نگرانی های شما کم میکند و آرامش بیشتری برای شما به همراه خواهد داشت.
۴.در دوران باداری و پس از وضع حمل فعالیت کنید: شاید به نظر برسد تغییرات هورمونی که عامل بروز افسردگی پس از زایمان هستند غیر قابل کنترل باشند. اما با انجام فعالیت میتوان هورمون‌های بدقلقی که افسردگی پس از زایمان را ایجاد میکنند به تعادل رساند. با انجام این فعالیت ها علاوه بر تأثیر مثبت در عملکرد بدن نسبت به بروز افسردگی میتوانید تغییرات مثبت در روحیه خود ایجاد کنید. به این ترتیب پیشگیری و درمان میتواند در گرو حرکت ها و فعالیت های جسمانی شما باشد.
۵.حتما از ابتدا از متخصصین کمک بگیرید: گاها علائم افسردگی پس از زایمان در همان روز های بارداری در مادر یا پدر بروز پیدا میکند. بنابرین بهتر است در همان مراحل اولیه از متخصص کمک بگیرید. همچنین در صورتی که سابقه اختلالات روانی و خلقی را داشته اید یا در خانواده شما مواردی از افسردگی پس از زایمان وجود داشته است؛ باید حتما آن را با پزشک در میان بذارید. به این ترتیب اثر ژنتیک در ابتلا به افسردگی پس از زایمان را تا حد زیادی کنترل خواهید کرد و به میزان زیادی عوامل مؤثر دیگر را نیز مدیریت خواهید کرد.
علائم افسردگی پس از زایمان
در تمام انواع افسردگی علائم یکسان و مشابهی وجود دارد. علائم افسردگی پس از زایمان نیز با علائم افسردگی یکسان است. اما یافتن این علائم در خلق و خو برای تشخیص ابتلا به افسردگی پس از زایمان قطعی نیست. با این حال در زیر به شایع ترین علائم افسردگی پس از زایمان اشاره کرده ایم:
- تحریک پذیری
- بی خوابی
- خستگی
- تغییر در اشتها
- عدم توانایی در برقراری ارتباط
- ترس و اضطراب از مادر خوب نبودن
- از دست دادن حس لذت
- احساس گناه و افکار منفی
- ناامیدی
- بی قراری
- احساس بی ارزشی
- انزوا
چگونگی تشخیص افسردگی پس از زایمان
با دانستن علائم مربوط به افسردگی پس از زایمان نمی‌توانید آن را تشخیص بدهید. بنابراین در مرحله اول لازم است به متخصص مراجعه کنید تا با بررسی وضعیت روحی و روانی و مصاحبه گیری ابتلا به افسردگی به طور قطع تشخیص داده شود. پس از تشخیص با توجه به شرایط، پزشک یک پروتکل درمانی را در نظر میگیرد و یا در صورت نیاز فرد را برای درمان به متخصصین مربوطه ارجاع میدهد.
افسردگی پس از زایمان چه قدر طول می‌کشد؟
در غالبِ مبتلالیان، 3 تا 6 ماه پس از زایمان علائم حاصل از افسردگی پس از زایمان بهبود پیدا میکنند. اما بیماران زیادی نیز هستند که مدت زمان بیشتری با افسردگی بعد از زایمان درگیر میشوند. حدود 50 درصد از افرادی که تحت مراقبت های درمانی قرار نگرفته اند، حتی بعد از گذشت یک سال هم علائم افسردگی را تجربه میکنند.
بنابراین اینکه افسردگی پس از زایمان چه قدر طول می‌کشد به عوامل گوناگونی بستگی دارد. شدت افسردگی بعد از زایمان تأثیر بسیار زیادی در مدت زمان بهبودی افسردگی خواهد داشت. رفتار دیگران در برابر افسردگی و حتی وضعیت مالی نیز نقش تعیین کنندهای دارند. اما مداخله زود هنگام نقش پر رنگی در کوتاه شدن دوره افسردگی پس از زایمان خواهد داشت. با در نظر داشتن عوامل مؤثر بر طول دوره درمان افسردگی به راحتی میتوانید به کوتاه کردن مسیر بهبودی کمک کنید.
چه افرادی بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند؟
فاکتور هایی وجود دارد که میتواند احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان را در والدین افزایش بدهد. شناخت عواملی که زمینه ساز ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند، پیشگیری را راحت تر میکند. همچنین این فرصت را در اختیار والدین قرار میدهد تا مداخله های درمانی را سریع تر شروع کنند. از جمله مواردی که میتواند باعث افسردگی پس از زایمان شود؛ میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژنتیک
- زایمان در سن پایین
- سابقه یا ابتلا به اختلالات هورمون تیروئید
- سابقه ابتلا به اختلالات روحی – روانی
- سابقه ابتلا به افسردگی در خانواده
- تولد فرزند با مشکلات سلامتی
- مشکلات مالی
- بارداری و زایمان سخت
- تجربه سقط یا از دست دادن فرزند
- حمایت خانوادگی و اجتماعی پایین
تست افسردگی پس از زایمان
تست های زیادی برای تشخیص افسردگی وجود دارد.بعضی از این تست ها را میتوان به صورت آنلاین انجام داد. حتی تست ها مربوط به افسردگی پس از زایمان در محیط های کلینیکی و حرفه ای هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. نتایج این تستها به طور قطع ابتلا به افسردگی بعد از زایمان را مشخص نمیکند. اما میتوانند به عنوان در دسترس ترین راه تشخیص مورد استفاده قرار بگیرند و به پیگیری سریعتر مداخلات حرفه ای کمک کنند.
تست افسردگی پس از زایمانِ ادینبورگ (EPDS)، یک آزمون 10 سوالی است. این تست به بررسی وضعیت روحی و روانی شما در 7 روز اخیر می‌پردازد و نهایتا با توجه به پاسخ ها نتیجه را گزارش میدهد.
درمان افسردگی پس از زایمان
برای درمان افسردگی پس از زایمان باید به روانپزشک یا روانشناس مراجعه شود. متتخصص پس از تشخیص افسردگی پس از زایمان درمان های زیر را طور مستقل و یا ترکیبی برای برای درمان در دستور کار قرار میدهد:
- دارو درمانی: در درمان دارویی روند درمان با توجه به شرایط شیردهی مادر در نظر گرفته میشود.
- روان درمانی: برای کمک به بازگشت روحیات و برطرف کردن حس ناامیدی، ترس و دیگر احساسات ناخوشایند ناشی از افسردگی پس از زایمان روان درمانی توسط پزشک انجام میشود.
- هورمون تراپی: با صلاحدید پزشک و با توجه به سطح هورمون ها هورمون تراپی برای تعدیل هورمون ها تجویز و انجام میشود.
افسردگی پس از زایمان در مردان
افسردگی پس از زایمان در مردان شاید چندان شناخته شده نباشد.اما واقعیت این است که این اختلال مردان را نیز درگیر میکند. مسلما مادر به تنهایی با فشار های روحی و روانی پس از زایمان رو به رو نیست و این فشار پدر را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. فشار های اقتصادی، عدم حمایت عاطفی، تغییر در روابط زناشویی و سایر عوامل که منجر به افسردگی میشوند، روحیات پدر نوزاد را هم تحت تأثیر قرا میدهد و سبب افزایش احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان در مردان خواهند شد.
نقش همسر در افسردگی پس از زایمان
بعد از زایمان تغییرات بزرگی در زندگی ایجاد میشود. این تغییرات چه مثبت و چه منفی میتواند انسان را با افسردگی درگیر کند. در نقش شریک زندگی، وظیفه دارید در کنار همسرتان باشید و او را همراهی کنید. با توجه به موارد زیر یک فرد مبتلا به افسردگی پس از زایمان را بهتر درک کنید:
- کاش یک نفر همراهم بود: اصلی ترین نیاز افراد مبتلا به افسردگی، داشتن یک همراه است. بنابرین بهترین کاری که شما میتوانید برای همسر خود انجام دهید، همراهی اوست. هر جایی که فکر میکنید حضورتان کمک کننده است، در کنار همسرتان باشید.
- کسی حرف من را میفهمد؟ افراد دارای افسردگی نیاز دارند تا شنیده بشوند. این افراد فکر میکنند در یک جزیره گیر کرده اند که کسی هم زبان آن ها نیست. شما باید به همسرتان نشان دهید، در آن جزیره دست کم یک هم زبان دیگر هم وجود دارد.
- حالم از نصیحت شنیدن به هم میخورد: “شاد باش”، “از زندگی لذت ببر” و “یک تکونی به خودت بده” هیچ کمکی به فرد افسرده نمیکند. به حرف های او با حوصله گوش دهید. بگویید که درکش میکنید و در نهایت او را در آغوش بگیرید.
- من لایق سرزنش شدنم؟ احساسات همسر شما لایق سرزنش نیست. به او حق بدهید و برای رهایی از افسردگی در کنارش باشید. یادتان باشد بوسیدن، نوازش و در آغوش کشیدن را به اتاق خوابتان محدود نکنید. این سه مورد درمان های بدون عوارض و هزینه در افسردگی هستند.
- کاش آدم ارزشمندی بودم: افراد مبتلا به افسردگی عموما احساس نالایق بودن و بی کفایتی میکنند. از همسرتان بابت نگهداری بچه و یا تامین مخارج خانه و بپه تشکر کنید. همچنین به او یادآوری کنید، چه قدر برایتان ارزشمند و عزیز است.
- نیاز دارم کمی حمایت شوم: حمایت مالی فقط بخشی از آن چیزیست که یک نفر نیاز دارد. شما باید به او در انجام کار هایش کمک کنید؛ همچنین خوب است او بداند در روز های سخت و اذیت کننده تنها نیست و یک حامی هم قدم و همراه اوست.
- منم نیاز دارم برای خودم وقت بگذارم: چند ساعتی مسئولیت فرزند خود را بر عهده بگیرید. همسرتان به زمان اختصاصی برای خود نیاز دارد. او در این موقعیت میتواند بخوابد، دوش طولانی بگیرد یا به دورهمی شام برود. این اوقات تنهایی به همسر شما حس رهایی میدهد.
فراموش نکنید وضعیت روانی شما نیز تاثیر زیادی به افسردگی همسرتان دارد. شاد و سرزنده باشید. برای برگرداندن همسرتان به مسیر زندگی طبیعی هیچ وقت دیر نیست. مطمئن باشید بعد از پایان روز های افسردگی پس از زایمان از زندگی چندین برابر بیشتر لذت می‌برید.
برای افسردگی پس از زایمان چه باید کرد؟
اولین مرحله پذیرش افسردگی پس از زایمان است. انکار آن بزرگترین اشتباهی است که شما میتوانید بکنید. بلافاصله بعد از مشاهده علائم افسردگی باید آن را با روانشناس یا روان پزشک در میان بذارید. متخصص مربوطه با توجه به شرایط، درمان فرد را آغاز میکند.
اما یادتان باشد بهترین راه مواجهه با افسردگی پس از زایمان، پیشگیری از آن است. برای این کار در صورتی که سابقه ابتلا به اختلالات خلقی را داشته اید، یا علائم اولیه ابتلا به افسردگی را حس کردید؛ بلافاصله مسئله را با متخصص خود در میان بذارید.
شما تا به حال با افسردگی پس از زایمان رو به رو شده اید؟ هر تجربه ای از افسردگی پس از زایمان دارید به ما بگویید تا متخصصین مجله پزشکی برای کمک به شما پاسخ دهند.
